Mutluluk Hormonu Nedir?

İnsanlarda mutluluk, canlılık ve gençlik hissi veren bir nörotransmitter olan serotonin mutluluk veren hormon olarak bilinir. Serotonin, merkezi sinir sistemindeki sinir hücreleriyle periferik sinir sisteminde yer alan sinir hücreleri arasında bilgi iletimini sağlamakla görevli bir kimyasal maddedir. Mutluluk hormonunun vücutta pek çok işlevi bulunur. Ruh halinin düzenlenmesi, uyku ve uyanıklık döngüsünün sağlanması, sindirim sisteminin işleyişi, mide bulantısı, kan pıhtılaşması, kemik metabolizması, yara iyileşmesi ile doku tamiri ve cinsel istek serotoninin anahtar rol oynadığı başlıca konulardır. Çok düşük serotonin seviyeleri ruhsal ve fiziksel sorunlara yol açabileceği gibi yüksek mutluluk hormonu düzeyleri de fiziksel ve psikolojik sorunlara öncülük edebilir.

Serotonin Nedir?

Serotonin 5-hidroksitriptamin (5-HT) olarak da adlandırılır ve monoamin türevi bir nörotransmitterdir. Serotonin aynı zamanda hormon olarak da görevlidir. Nörotransmitter olarak serotonin kimyasal olarak sinir hücreleri aracılığıyla mesajların iletimini sağlar ve vücudun çalışma mekanizmasını düzenler. Serotoninin yüzde doksanı gastrointestinal sistemde bulunan hücrelerde yer alır ve bağırsaklarda bulunur. Mutluluk hormonu gerektiğinde kan dolaşımına salınarak fonksiyon görür. mutluluk hormonunun yaklaşık yüzde onu beyin hücreleri tarafından üretilir. Serotonin esansiyel amino asitlerden olan triptofandan üretilir. Esansiyel amino asit, dışarıdan besinlerle alınması gereken, vücut tarafından üretilmeyen amino asit anlamına gelir.

Mutluluk Hormonunun Vücuttaki Etkileri Nelerdir?

Serotoninin vücutta birçok etkisi bulunur. Başlıca aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Ruh hali: Beyinde bulunan serotonin olumlu ruh halinden sorumludur. Normal düzeydeki mutluluk hormonu sayesinde duygusal olarak dengeli, sakin, konsantre olmuş ve mutlu hissedilir.
• Sindirim sistemi: Serotoninin iştah azaltıcı etkisi bulunur. Bağırsaklar, vücudu zararlı maddelerden korumak ve sindirimi hızlandırmak amacıyla mutluluk hormonunun salınım miktarını artırabilir.
• Mide bulantısı: Serotonin, midede sindirilebileceği miktardan daha fazla ve hızlı salgılandığı zaman mide bulantısı tetiklenmiş olur. Mide bulantısı olarak algılanan kimyasal mesaj beyne ulaşır ve kusma hissi oluşur. Mide bulantısı ve kusmayı önlemek için pek çok ilacın esas hedefi serotonin reseptörleridir.
• Uyku düzeni: Serotonin ile dopamin birlikte uyku ve uyanıklık döngüsünde görev alır. Uyku ve uyanıklık döngüsünde esas düzenleyici hormonlardan biri olan melatonin yapımı için serotonin gerekir.
• Yara onarımı: Serotonin, yara iyileşmesinde temel rol oynayan moleküllerden biridir ve kan elemanlarından olan trombositler tarafından da sentezlenir. Serotonin, küçük kan damarlarında daralmaya yol açar ve kan akışını yavaşlatarak kanın pıhtılaşmasına neden olur. Kan pıhtılaşması, yara iyileşmesi için gerekli ve önemli bir süreçtir.
• Kemik sağlığı: Bağırsaklarda çok yüksek seviyelerde serotonin varlığı kemiklerin zayıflamasına ve yapısının bozulmasına yol açabilir. Kemik kırıkları ve osteoporoz riski serotonin seviyeleri ile ilişkilidir.
• Cinsellik: Serotonin, mutluluk ile ilişkili bir başka nörotransmitter olan dopamin ile birlikte cinsellik üzerinde etkilidir ve cinsel isteğin artışından sorumludur.

Düşük Mutluluk Hormonu Düzeyi ile İlişkili Durumlar Nelerdir?

Serotonin düzeyinde düşüklüğün pek çok sebebi olabilir. Sık görülen nedenler aşağıdaki gibidir:

• Depresyon, duygudurum bozuklukları ve diğer ruhsal sorunlar
• Anksiyete ve kaygı bozukluğu
• Uyku sorunları
• Sindirim sistemi hastalıkları
• İntihar eğilimi
• Obsesif kompulsif davranış bozukluğu
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Panik atak
• Şizofreni
• Fobiler

Mutluluk Hormonu Düzeyi Neden Düşer?

Vücutta yeteri kadar mutluluk hormonu (serotonin)  üretimi olmaması, üretilen serotoninin işlevsel olmaması ya da vücut tarafından kullanılamaması vücutta serotonin düzeyinde düşüşün nedenlerindendir. Doğuştan gelen ya da sonradan kazanılan bazı durumlarda serotonin reseptör miktarı yeterli olmayabilir ya da reseptörler doğru şekilde çalışmıyor olabilir.

Mutluluk Hormonunu Artırmak için Neler Yapılabilir?

Serotonin düzeyini artırmanın doğal ve doğal olmayan pek çok yöntemi vardır. Bu yöntemler başlıca aşağıdaki gibidir:

• Triptofan yönünden zengin içerikli besinler tüketmek: Serotonin, triptofan amino asidinden üretildiğinden triptofan yönünden zengin besinler serotonin düzeyini artırmaya da yardımcı olur. Somon balığı, yumurta, peynir, hindi, ananas, fındık ve yulaf triptofandan zengin gıdalara örnek olarak verilebilir. Triptofandan zengin gıda tüketimi her zaman serotonin düzeyini artırmaz ya da yeterli olmayabilir.
• Güneş ışığına maruziyeti olabildiğince artırmak: Güneş ışığından yeteri kadar faydalanamamak bazı insanların ruhsal sağlığını olumsuz etkileyebilir, duygudurum bozukluklarına yol açabilir. Serotonin seviyeleri ile birlikte D vitamini seviyelerinin de artışı için günlük minimum 10-15 dakika güneş ışığı almak önemlidir.
• Takviye edici bazı gıdalar tüketmek: Bazı diyet programları ve bitkisel takviye edici ürünler serotonin seviyesini artırmak için yardımcı olabilir. Ginseng, sarı kantaron ve muskat örnekler arasında yer alır.
• Egzersiz yapmak, günlük aktiviteleri artırmak: Düzenli egzersizin serotonin düzeyini artırdığı bilinir. Aerobik egzersizler ruh halini iyileştirdiği gibi kalp sağlığını da iyileştirir ve kronik hastalıkların yönetimini kolaylaştırır.
• Stresten uzak durmaya çalışmak ve stresle başa çıkmanın yollarını aramak, stres yönetimini öğrenmek.

Yüksek Serotonin Düzeyleri Ne Gibi Sorunlara Yol Açar?

Yüksek serotonin düzeyleri serotonin sendromu olarak adlandırılan bir duruma neden olur. Serotonin sendromu sıklıkla serotonin düzeyinde artışa neden olan bir ilacın yüksek dozda alınması ya da serotonin düzeyini artıran birden fazla ilacın alınması ile ilişkilidir. Serotonin sendromunun hafif belirtileri yoğun terleme, huzursuzluk, bilinç bulanıklığı, kas seğirmeleri, tansiyon yüksekliği ve ishal olarak sıralanabilir. Şiddetli bir takım belirtilerde ise önlem almak ve bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekebilir. Yüksek ateş, nöbet, bayılma ve bilinç kaybı, yüksek kalp atış hızı ve ritim bozuklukları bu belirtiler arasında yer alır. Serotonin sendromu erken tanınamaz ve acil tedavi edilemezse ölümcül olabilir.

Dopamin ile Serotonin Arasındaki Fark Nedir?

Dopamin de serotonin gibi bir nörotransmitterdir. Dolayısıyla beyin ile vücudun diğer kısımları arasındaki bilgi aktarımında görev alan çok önemli bir moleküldür. Dopamin ve serotonin her ikisi de pozitif ruh hali ve olumlu duygular ile ilişkili olduğundan ikisi de mutluluk hormonu olarak kabul edilebilir. Serotonin daha çok mutluluk hali, dikkat, odaklanma ve sakinlik ile ilişkiliyken dopamin ise ödül-ceza algısından ve motivasyondan sorumludur. Dopamin ile serotoninin diğer bir ortak noktası ise ikisinin de depresyon ve duygudurum bozuklukları gibi bazı ruhsal problemlerin mekanizmasında ortak rol almasıdır.

Dopamin ile serotonin arasında farklılıklar da bulunur. Vücudun hareketlerinden ve koordinasyonundan dopamin sorumluyken serotonin, bağırsak fonksiyonları ve iştah başta olmak üzere sindirim işlevleri üzerinde etkilidir. Dopamin açlık hissine yol açarken serotonin tam tersi etki ederek açlık hissini bastırır. Dopamin deposu beyinde büyük bir alan kaplarken serotonin daha çok bağırsaklarda yer alır.

Serotonin vücutta hemen her alanda görevli olduğundan serotonin düzeyini etkileyen ya da serotonin düzeyleri ile etkilenen sağlık problemlerinde bir uzman görüşü almak önemlidir. Vücutta serotonin dengesinin sağlanması ve sürdürülmesi, kullanılan diğer ilaçlarla serotonin etkileşiminin önüne geçilmesi için uzman doktor kontrolü dışında serotonin takviyesi alınması ya da kullanılan ilaçların dozunda değişiklik yapılması önerilmez